Kay hillkaśhqakaq yaćhachinapaqmi haypita liqsichinapaq, ñatan manam hampikuqkuna nishqannuchu, manam willakuykunatanuchu uyalinki, lulanapaqchu uutak hampikuq nishqannuchu. Ima tapukuykunapis kaptinqa hampikuqtam tapukunki yanapaaśhunaykipaq.
Meningitis ishyaykaqmi uma pyanchikćhu membrana śhutiyuq (meninges) ñutqunchikta lankalan haypita médula espinal nishqantapis. Kay ishyaykaq likalimunanmi bacterias, micobacterias, virus, hongos uutak parásitos nishqanwanpis, icha aychanchikpa kallpanchaśhqanwanpis, cancer uutak hampikunakta aychanchik mana allin ćhaskishqan (2).
Meningitis meningocócica nishqan
Kay ishyaykaq meniongitis ishyaykapita likalishqanmi Neisseria meningitidis (1) bacteria nishqanpita. Achka ishyaykuna meningocócica nishqanmi likalimun pichqa serogrupos Neisseria meningitidis nishqanpaq: A, B, C, W, haypita Y (1,3). La meningitis meningocócica manchanaśha ishyaymi, wayrallam wamuymanpis ćhachimanchik ichkay ćhunka tawayuq, tawa ćhunka pusaqkama uurallaćhu.
Mana hampiptinchik, wañuchimachwanmi 50% yupayllaćhu, haypita 10-20% yupayllam kawsapaakun, ñatan umanchik manam allinchu sanun, manam allintapis uyalinchikchu haypita huk ishyaykyunapis (1, 2, 4, 5).
Takyallam, meningitis meningocócica ishyaykaq nipaakun wawakunakta haypita akapakunakta ishyachin. Ñatanmi, kay yshyaykaq llapan nunakunatam ishyachin imaymana watayuq nunakunaktapis (1). Kay llimpikaqćhu likachipaakuśhqayki:
Nanaynunkuna
Meningitis meningocócica ishyaykaqmi kaykuna nanaykunawan allykun (1, 12):
Meningitis meningocócica nishqanqami ishyakunakta wañuchin, haypitam takya allin hampikuqta ashichwan. Hinaykulmi allinta likaśhun ina nanayninkunakta icha imanu kaśhqanta hampikuqkunakta ashinapaq (1,12).
Amachakuy
Yaćhayanchikñam meningitis meningocócica likalimuśhqanta, allinta yaćhayanchik wakunakunawan llapa akapakunakta, ayllunchikkunakta amachaśhun (1,9).
Ishkay wakuna yupaytam wananchik allinta amachanapaq kay pichqa serogrupos meningitis meningocócica ishyaykunapiq; huk kaykunakta amachanapaq A, C, W haypita Y, ñatan hukkaq B nishqanta amachan (1).
Hampikuqkaqtam tapukunki wakunakunapita yaćhayta munal, kayqa allinmi llapa aylluykikunakta meningitis meningocócica ishyaykaqpiq amachanapaq.
Willakuykuna
Achka willakuykunakta wanalqa kay meningitis meningocócica ishyaykaqpiq, kay hillkaykunaktam likanki:
Meningitis meningocócica ishyaykaqpi willakuy, walmikuna patayuq munaqkunapaq.
Meningitis meningocócica ishyaykaqta liqsiy imanuupam wawakunakta, akapakunakta haypita llapa ayllukunakta ishyachin: