Rakiduamfiliyiñ rume chumgechi tati pu che mongelekeyiñ müley taiñ entendeleal chum duamküleyiñ ka chumgechi pengeleaiñ ta tüfa. Ngüneduamayiñ chumgechi taiñ yenieal kisuke taiñ rupan, doyelchi mai inaduamafiel taiñ rupan, feyka müten no, falilan pilayaiñ
Taiñ mongelen ka taiñ rupan mu pepi yenieaeiñmew kiñeke rakiduam ca inaduamal chem taiñ femal ñi mongen mu, ta tüfa kellukeaeiñmew tati chaftuafiel wedake dungu ruparumey, kümelkalekayiñ. Kakünutuaiñ chum taiñ ngüneduamal kiñeke ramtun niewelay küme wiñoldungun, ejemplolelu ti ramtun chumngelu am rupan ta tüfa, feyta chumalu rupan, femngechi ka rakiduam nieayiñ ka tüngduamküleyiñ.
Küme lonkontukuleayiñ tati dungu ruparumele feita taiñ mongen-ngen mu kom tati pu che rupallelefule rume, welu tüfa müley taiñ entendeleal, chumkaw no rume kidukünulayaiñ, ka adkünualu tüfa ka kiñe dungu, doyelchi mai femgechi nüwkülekey. Fey taiñ rakiduamafiel chumgelu am kiñe anümka niele ñi fün mülefule ti lil mapu, femngechi taiñ entendeleal kom tripay feyti kiñewküley wallon mapu meu; ka dungu taiñ kimafiel pu che ka ñi weniyeafiel llemay; kiñe ejemplo, kiñe küme dungu tripay ka kiñe ayüwün, ca itrotripa kiñe wedalkan tripayay weda dungu kam rakiduamkülekeyiñ kiñeke dungu nüwkülelu taiñ wallon mapu mew.
Rakiduamfiliyiñ rume chumgechi tati pu che mongelekeyiñ müley taiñ entendeleal chum duamküleyiñ ka chumgechi pengeleaiñ ta tüfa. Ngüneduamayiñ chumgechi taiñ yenieal kisuke taiñ rupan, doyelchi mai inaduamafiel taiñ rupan, feyka müten no, falilan pilayaiñ, müley taiñ peafiel chemu am ka chumgechi rupakelu itrokom dungu taiñ mongen mu ka pengel-ngealu taiñ chumlen.
Feymu ta, chaftuafiliyiñ kiñe weda duam kam kiñe kütram, müley taiñ kimafel ta tüfa kiñe dungu üngümkülekelayaiñ ka ayukelayaiñ. Kidutu taiñ ramtuwal chem kakünuafuyiñ ka kümelkayafuiñ feyta rupan, pengeli iñchiñ kimkeyiñ ti mongen kangeturumeley. Fill rakiduamkülefiliyiñ kuyfike dungu ka küpalechi dungu taiñ mongen mew yeniealu iñchiñ kiñeke dungu pepilan ñi kakünutunon; feymu lle küme kimafiliyiñ taiñ rupan mongen mew doy falin taiñ llowngeal chi dungu, feyti rupan mongen müley fewla ka faw pepi kakünutuafiyiñ.
Femngechi mongelefuiñ may kom tufakechi dungu ruparumeley kakünutuay kiñe che rume, kiñe kuyfi rakiduam ka we rakiduamniel reke felelu, replanteo integral pingelu. Taiñ inaduamafiel ta tüfa tripay kiñe we rakiduam, femngechi may kom taiñ femkeel niele we falin duam ka falintuafiliyiñ.
Feley may, nentuafiyiñ feyti rakiduam: Kom dungu rumel mu müleay. We rakiduamliyiñ: Tüfakechi rupan kangeturumeay, feymu kakünuay chumgechi ayukeay ka illutukeay ñi femal, welu kafey tüfeychi dungu kellukeay taiñ wulal doy falintufali may feyti antü ka ngüneduamrumeay ka dungu feymu feypiliyiñ: tüfa we dungu iñche mongelen, fey ñi pengelal iñche ñi duamngen, pifun.
Rakiduamfuliyiñ fey ta fachantü taiñ mülen mai ürkütuleaiñ, femgechi küla dungu taiñ adngeal chi che – kalül, rakiduam ka püllü – kiñewküley, fey taiñ pepiluwün ka ngüneduam müley taiñ rupan, taiñ rakiduam ka chum taiñ duamküleken. Feymu lle rume küme inaduamün wechurpuayiñ taiñ nieal, femngechi ngünen-rakiduamkülengeaiñ taiñ lonko ka falintufali chum duamküleliyiñ.
Itrokom rupan taiñ mongelen dewmalu chi kiñewküleay kom wall itrofillen mapu mew. Feypile: iñche ñi duam mew rupaley ta tüfa, kakünuafi taiñ inaduamafiel chi dungu ruparumeley taiñ üngümngenon. Tüfachi kümelkaleayiñ taiñ chaftufiel kom chi dungu, kümele kam wedale, feymu cüme feletuaiñ ka küme kelluwaiñ taiñ tremotuleal ka kümelkaleal taiñ mongen mew